5 Bước bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu hiệu quả nhất

Trước khi bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu hiệu quả nhất, cha mẹ cần phải hiểu rõ đặc điểm của trẻ thiếu máu. Tại sao con mình thiếu máu? Nguyên nhân do đâu? Biểu hiện nào cho thấy con đang thiếu máu? Cách bổ sung thế nào cho đúng. Cùng xem chia sẻ hữu ích về việc này với Imochild ngay dưới đây!

Đặc điểm của trẻ thiếu máu thiếu sắt

Trẻ thiếu máu do thiếu sắt (iron-deficiency anemia) là tình trạng thiếu hemoglobin do dự trữ sắt trong cơ thể giảm, ảnh hưởng đến vận chuyển oxy, phát triển thể chất và thần kinh nếu kéo dài. Trẻ nhỏ, trẻ sơ sinh sinh non hoặc nhẹ cân, và nữ vị thành niên (chịu mất máu chu kỳ) là nhóm dễ bị. Triệu chứng có thể từ nhẹ (mệt, kém tập trung) đến nặng (da tái, khó thở khi gắng sức).

Khi cha mẹ hiểu đúng biểu hiện, nguyên nhân và cách uống (liều, thời điểm, tương tác thức ăn), khi bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu sẽ hiệu quả, hấp thu tối đa nhất.

1. Biểu hiện trẻ thiếu máu thiếu sắt

Cha mẹ chỉ cần để ý một chút là dễ dàng thấy rõ biểu hiện của trẻ thiếu máu, thiết săt như da, môi, niêm mạc mắt tái nhợt; mệt, lờ đờ; ăn kém; ít chơi. Các bé lớn hơn 1 tuổi hoặc các bé đi học tiểu học trở lên sẽ thấy bé lúc nào cũng uể oải, mất tập trung khi học, da xanh xao, chậm phát triển.

Một số biểu hiện khác như khó thở khi gắng sức, tim đập nhanh; Trẻ nhỏ có thể chậm phát triển vận động hoặc ngôn ngữ; một số có pica (thèm ăn đất, đá, đáy bát rất hiếm nhưng đã có trường hợp).

Dù là biểu hiện nào cần bổ sung cho trẻ thiếu sắt, cha mẹ cũng nên hỏi ý kiến bác sĩ, sau đó trẻ được khám lâm sàng dự đoán nguyên nhân, rồi xét nghiệm bằng công thức máu (Hb giảm) và xét nghiệm ferritin để đánh giá kho sắt.

Cha mẹ có thể xem chi tiết tại: Sắt cho trẻ em: 4 nguyên tắc bổ sung chuẩn y khoa

2. Nguyên nhân thiếu máu thiếu sắt ở trẻ

Theo bác sĩ chuyên khoa, có 2 nguyên nhân chủ yếu gây thiếu sắt, thiếu máu ở trẻ là: Đưa vào không đủ, và máu bị đào thải ra ngoài. Cụ thể:

• Khi trẻ ăn ít thực phẩm giàu sắt (thịt đỏ, cá, các món giàu sắt) hoặc ăn đơn điệu, tiêu thụ nhiều sữa bò ở trẻ nhỏ làm giảm hấp thu sắt vào cơ thể. Một là không có sắt đưa vào cơ thể. Hai là khi trẻ lớn rồi mà không chịu ăn, uống mỗi ngày trên 700ml sữa sẽ không có khả năng hấp thụ sắt vào cơ thể.
• Nguyên nhân thứ 2 máu bị thải ra ngoài như các bé ở tuổi dậy thì, kinh nguyệt hàng tháng cần phải chú ý bổ sung sắt. Rồi các bé bị máu khó đông rất khó cầm máu, gây mất máu khi vết thương hở. Thậm chí các bé bị chảy máu mũi, bị các bệnh lý cần lọc máu…Đây gọi là các bệnh mất máu mãn tính, viêm, loét, ký sinh trùng đường ruột.

Đây chính là 2 nguyên nhân chính khiến trẻ thiếu sắt, thiếu máu. Nếu cha mẹ quan tâm, để ý sẽ kịp thời bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu.

3. Biện pháp phòng ngừa thiếu máu thiếu sắt

Để phòng ngừa cho con trẻ không bị thiếu mắt, thiếu sắt, ba mẹ cần điều chỉnh cách cho con bú, cách bắt đầu bổ sung hợp lý bằng thực phẩm cho con. Theo khuyến nghị bổ sung sắt cho trẻ bú mẹ hoàn toàn bắt đầu khoảng 4 tháng nếu cần theo chỉ định để tránh thiếu sắt ở những bé bú mẹ thuần túy. Vì lúc này lượng sắt dự trữ trong 3 tháng cuối thai kỳ cùng lượng sắt qua sữa mẹ đã cạn kiệt.

Ngoài ra, cần kết hợp thực phẩm giàu sắt và vitamin C, kết hợp thịt, trứng, các loại đậu với trái cây giàu vitamin C để tăng hấp thu. Hạn chế uống nhiều sữa bò ở trẻ nhỏ (dễ làm giảm hấp thu sắt và gây chảy máu vi thể ruột). Ở vùng tỷ lệ thiếu máu cao, WHO có khuyến cáo bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu theo chu kỳ nhằm phòng ngừa.

Cha mẹ có thể tham khảo thực đơn cho trẻ thiếu máu thiếu sắt: Về cơ bản thực đơn gồm 3 nhóm chính khi bổ sung vào bữa ăn dinh dưỡng hàng ngày cho con gồm: Nhóm thịt đỏ giàu sắt, nhóm vitamin quả rau củ giàu sắt, giàu Vitamin C giúp hấp thụ sắt tối đa, và tinh bột. Cha mẹ có thể đảo các món để thực đơn cho con được đa dạng và đúng mục tiêu bổ sung phòng ngừa thiếu sắt, thiếu máu cho con.

Cha mẹ có thể xem chi tiết: Thực đơn phòng ngừa cho trẻ thiếu máu thiếu sắt 1 – 5 tuổi.

Hoặc: Thực đơn phòng ngừa thiếu máu thiếu sắt trẻ 6 -18 tuổi.

5 Bước bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu hấp thu tối đa, hiệu quả

Bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu không chỉ đơn giản là cho uống thuốc sắt hằng ngày, mà còn cần biết cách lựa chọn dạng sắt, thời điểm uống, kết hợp thực phẩm phù hợp và theo dõi liều lượng chính xác. Nếu cha mẹ nắm rõ những nguyên tắc này, trẻ sẽ hấp thu tối đa, nhanh cải thiện tình trạng thiếu máu và hạn chế tác dụng phụ khó chịu.

1. Xác định nguyên nhân thiếu máu có phải do thiếu sắt trước khi bổ sung

Thiếu sắt được nhiên sẽ khiến trẻ thiếu máu. Tuy nhiên thiếu máu có thể do những nguyên nhân khác không chỉ từ thiếu sắt. Chẳng hạn như thiếu vitamin B12 hoặc acid folic cũng dẫn đến thiếu máu. Hoặc thiếu máu do bệnh mãn tính, viêm nhiễm kéo dài, bệnh thận, viêm ruột, rối loạn tuỷ xương. Vì thế cần xác nhận nguyên nhân trẻ thiếu máu có phải do thiếu sắt không. Từ đó bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu đúng cách.

Nếu cha mẹ thấy con có dấu hiệu mệt, xanh xao, da nhợt nhạt… như đã nói ở trên, cần đưa trẻ đi khám và làm xét nghiệm, để xác định nguyên nhân chính xác trước khi bổ sung sắt. Không bổ sung sắt đại trà cho mọi trẻ, mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ.

2. Liều và thời gian điều trị

Khi đã xác định trẻ thiếu máu do thiếu sắt, cha mẹ cần tìm hiểu hàm lượng cần bổ sung cho trẻ theo tường độ tuổi. Nhiều hướng dẫn nên cho sẻ sử dụng khoảng 3 mg/kg/ngày (sắt nguyên tố) chia 1–2 lần. Sau khi Hb trở về bình thường, thường tiếp tục thêm khoảng 3 tháng để phục hồi kho dự trữ sắt. Những con số này là khung tham khảo, dùng liều chính xác theo chỉ định bác sĩ.

Cha mẹ có thể tham khảo chi tiết tại: Hàm lượng bổ sung sắt cho trẻ theo khuyến cáo.

Và xem thêm: Uống sắt bao lâu thì ngưng

3. Lựa chọn dạng sắt và cách cho uống để tăng hấp thu

Sau khi đã nắm rõ hàm lượng bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu cần bao nhiêu, uống trong bao lâu thì ngưng, bước tiếp theo cha mẹ cần lựa chọn dạng sắt để bổ sung cho con. Dạng sắt gồm sắt vô cơ và sắt hữu cơ. Loại nào trẻ thiếu máu có khả năng hấp thu tốt hơn.

Nếu thông thường, trẻ chưa bị thiếu sắt, thiếu máu nặng, các bác sỹ thường khuyên cha mẹ dùng sắt hữu cơ như ferrous fumarate, gluconate, bisglycinate…. Vì loại sắt này thường dễ hấp thu, ít tác dụng phụ hơn, nhưng hàm lượng sắt nguyên tố thấp hơn và giá thành cao hơn. Nếu trẻ hay bị táo bón, dạ dày nhạy cảm, có thể chọn fumarate hoặc gluconate (hữu cơ) để dung nạp tốt hơn.

Tuy nhiên với trẻ khi xác định nguyên nhân là thiếu máu do thiếu sắt, thì bác sĩ thường khuyên bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu dưới các dạng ferrous sulfate, ferrous fumarate, ferrous gluconate, thay vì các dạng khác. Vì sắt có 2 dạng hoá trị II – Ferrous (Fe²⁺), loại hoá trị III – Ferric (Fe³⁺). Dạng “ferrous” (Fe²⁺) hấp thu dễ hơn được niêm mạc ruột non hấp thu tốt hơn nhiều so với Fe³⁺. Đồng thời hàm lượng sắt nguyên tố trong các dạng sắt kể trên cao hơn, ổn định hơn.

• Ferrous sulfate: chứa khoảng 20% sắt nguyên tố.
• Ferrous fumarate: chứa khoảng 33% sắt nguyên tố (cao nhất trong 3 loại, nên viên nhỏ gọn hơn).
• Ferrous gluconate: chứa khoảng 12% sắt nguyên tố, nhẹ hơn nhưng thường ít gây kích ứng dạ dày.

Vì vậy, nếu mục tiêu điều trị nhanh thiếu máu nặng, bác sĩ hay ưu tiên ferrous sulfate (vô cơ), fumarate, gluconate, thường mang lại hiệu quả nhanh hơn so với dạng sắt hữu cơ.

Cách bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu hiệu quả nhất:

Khi cha mẹ chọn dạng sắt chuyên dùng trên, cho con uống khi đói, buổi sáng trước khi ăn tầm 30p là tốt nhất. Nếu trẻ bị kích ứng dạ dày thì uống sau bữa (không có sữa) khoảng 1-2 tiếng. Hormone hepcidin dao động trong ngày  nên nhiều chuyên gia khuyến nghị buổi sáng để tối đa hóa hấp thu.

Để tăng hấp thu khi bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu, cha mẹ nên cho uống kèm nước cam hoặc thức ăn giàu vitamin C. Tránh uống cùng lúc với sữa và các sản phẩm chứa canxi, trà/cà phê, thực phẩm giàu phytate (một số ngũ cốc nguyên cám) và một số thuốc (antacid, tetracycline) vì chúng giảm hấp thu sắt. Cố gắng giữ khoảng 1–2 giờ giữa sắt và những thức ăn/thuốc này.

Vậy các loại sữa dành cho trẻ thiếu máu hay sữa bổ sung sắt cho trẻ 4 tuổi có tốt không, có nên dùng không. Đã là sữa trong thành phần sẽ có ít nhiều thành phần canxi, khi bổ sung cùng sẽ giảm hấp thu sắt vào cơ thể. Nên các loại sữa này, cha mẹ không nên bổ sung cho con.

Ngoài ra, có cha mẹ còn hỏi bổ sung trái cây bổ máu cho bé là những loại trái cây nào. Thực tế, không phải loại trái cây nào cũng giàu sắt. Trái cây chủ yếu cung cấp vitamin C và acid hữu cơ, giúp cơ thể hấp thu sắt tốt hơn từ thức ăn. Vậy trái cây bổ máu cho bé là các loại trái cây ăn kèm hiệu quả khi bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu như: Loại trái có múi chẳng hạn: Cam, quýt, bưởi, ổi (rất giàu vitamin C, gấp 4 lần cam), dâu tây, kiwi, đu đủ, xoài chín. Các loại này giàu vitamin C và giúp trẻ thiếu máu hấp thu sắt tối đa, hiệu quả hơn.

Trái cây bổ máu cho bé còn được hiểu là các loại quả có hàm lượng sắt cao hơn so với trung bình như: Táo ít sắt nhưng được coi là trái cây hỗ trợ tạo máu nhờ chứa nhiều chất chống oxy hóa. Nho khô, mận khô, chà là giàu sắt và năng lượng, thường dùng cho trẻ lớn hơn (ăn dặm thì cần cắt nhỏ/ nghiền nhuyễn). Lựu chứa sắt, vitamin C, polyphenol tốt cho tuần hoàn. Chuối có một chút sắt, đồng thời giàu folate và vitamin B6, hỗ trợ tạo hồng cầu.

Ngoài ra một số loại trái cây hỗ trợ tạo máu cho bé như: Dưa hấu chứa sắt, vitamin A và C, giúp hấp thu sắt và duy trì sức khỏe mạch máu. Quả mọng (việt quất, mâm xôi): nhiều chất chống oxy hóa, hỗ trợ bảo vệ hồng cầu.

Sắt trong trái cây thường là sắt non-heme, cơ thể hấp thu kém. Nguồn sắt chính vẫn là thịt đỏ, cá, trứng, ngũ cốc tăng cường sắt. Trái cây bổ máu cho bé chỉ đóng vai trò kích hoạt hấp thu và hỗ trợ hơn là nguồn sắt chủ lực.

4. Cha mẹ cần quan sát, để ý trong quá trình bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu

Khi đã thực hiện 3 bước trên rất ổn rồi, cha mẹ cần quan sát con khi uống sắt. Khi trẻ thiếu máu được bổ sung sắt có thẻ xay ra các triệu chứng nôn, đau bụng, phân sẫm, táo bón. Cha mẹ lúc này cần đánh giá mức độ biểu hiện nặng hay nhẹ để xử lý.

Nếu chỉ khoảng 1 – 2 lần trong ngày, cha mẹ có thể tự điều chỉnh chia liều, cho uống sau bữa nhỏ, tăng chất xơ và nước. Nhưng nếu thấy trong ngày con liên tục bị nôn ói, đau bụng, tiêu chảy, mất nước 5 -7  lần hoặc nhiều hơn, cha mẹ nên đưa con đến ngay cơ sở y tế gần nhất để khá, hoặc tham khảo ý kiến từ bác sỹ ngay.

Trong quá trình bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu, cha mẹ lưu ý tránh để xảy ra trường hợp ngộ độc sắt, khi để con trẻ uống nhầm các dạng viên, liều lượng quá lớn, dễ gây nguy hiểm. Nếu nghi ngờ con uống nhầm liều cao, hãy đưa con đến ngay cơ sở y tế gần nhất. Để phòng ngừa, cha mẹ nên để các loại thuốc sắt trên cao, xa khỏi tầm tay trẻ.

5. Theo dõi và quyết định kết thúc điều trị

Bước cuối cùng để việc bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu hiệu quả nhất, cha mẹ cần theo dõi ngắn hạn và kiểm tra lại sau 2–4 tuần, để thấy Hb tăng (thường ~1 g/dL/4 tuần khi đáp ứng).

Chỉ ngừng bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu khi chỉ số Hb đạt mức bình thường và ferritin đủ. Sau khi đã duy trì điều trị bổ sung thêm khoảng 3 tháng để bù kho. Quyết định cuối cùng do bác sĩ nhi khoa đưa ra phù hợp cho từng trẻ thiếu máu.

Bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu là can thiệp hiệu quả nhưng cần chẩn đoán, liều hợp lý, thời điểm uống đúng, và theo dõi xét nghiệm. Cha mẹ nên phối hợp với bác sĩ nhi để chọn liều/dạng phù hợp và biết khi nào dừng để vừa điều trị hiệu quả vừa tránh nguy cơ thừa hoặc ngộ độc.

Cha mẹ có thể tham khảo: Imochild Feron dạng nhỏ giọt cho trẻ sơ sinh, và trẻ nhỏ.
Hoặc: Imochild Lipoferon dạng bột pha sẵn cho mẹ bầu và trẻ trên 9 tuổi.

Đây là các sản phẩm bổ sung sắt cho trẻ thiếu máu rất hiệu quả, dễ uống, phù hợp cho từng độ tuổi, được nhập khẩu nguyên chai từ Ý, đạt tiêu chuẩn chất lượng Châu Âu.

Hãy gọi ngay 0966.058.688 để được các bác sỹ tư vấn trực tiếp. Xin cảm ơn!