Bổ sung sắt và kẽm cho bé: Giải đáp chi tiết 2025

Sắt và kẽm là hai vi chất then chốt cho tăng trưởng, chức năng miễn dịch và phát triển thần kinh cho bé. Nên bổ sung sắt và kẽm cho bé kịp thời, đúng lúc rất quan trọng. Bài viết Imochild sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ tại sao cần bổ sung sắt kẽm cho bé, cách nhận biết dấu hiệu thiếu, so sánh các dạng bổ sung và hướng dẫn bổ sung đúng cách theo từng giai đoạn phát triển của bé. Cùng xem chi tiết ngay dưới đây!

Tại sao cần bổ sung sắt và kẽm cho bé

Tại sao bé cần bổ sung sắt kẽm hay sắt kẽm có vai trò gì trong sự phát triển của bé rất quan trọng. Vì chỉ khi hiểu rõ, cha mẹ mới tìm cách bổ sung sắt kẽm cho bé an toàn hiệu quả.

Sắt tham gia vào cấu tạo huyết sắc tố (hemoglobin), vận chuyển oxy, phát triển não bộ và chức năng miễn dịch. Bé thiếu sắt đồng nghĩa với thiếu máu ảnh hưởng tới khả năng tập trung, phát triển nhận thức. Vì

• Sắt là thành phần chính của hemoglobin trong hồng cầu, giúp vận chuyển oxy đến các mô.
• Sắt còn tham gia cấu tạo myoglobin trong cơ, cần thiết cho vận động.
• Sắt đóng vai trò trong phát triển trí não, hệ thần kinh và khả năng tập trung học tập.
• Trẻ thiếu sắt lâu dài dễ bị thiếu máu, dẫn đến mệt mỏi, chậm phát triển nhận thức.

Nên bổ sung sắt và kẽm cho bé rất quan trọng để giúp cung cấp oxy lên não, cùng toàn bộ các cơ quan trong cơ thể, giúp trẻ phát triển khoẻ mạnh, tốt nhất.

Cha mẹ có thể xem thêm: Sắt cho bé: 5 điều cha mẹ nhất định phải biết

Kẽm là đồng yếu tố cho nhiều enzyme, quan trọng với tăng trưởng tế bào, lành vết thương và đáp ứng miễn dịch. Ở trẻ, kẽm giúp giảm thời gian và mức độ nặng của tiêu chảy và hỗ trợ tăng trưởng. WHO khuyến nghị sử dụng kẽm trong điều trị tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ. Cụ thể vai trò của kẽm trong sự phát triển của bé là:

• Là đồng yếu tố của hơn 300 loại enzyme.
• Giúp trẻ tăng trưởng chiều cao, cân nặng, hỗ trợ phân chia tế bào.
• Tăng cường hệ miễn dịch, giúp rút ngắn thời gian mắc tiêu chảy, cảm cúm, viêm đường hô hấp.
• Hỗ trợ vị giác, giúp bé ăn ngon miệng hơn.

Vì vậy, bổ sung sắt và kẽm cho bé không chỉ là ngăn ngừa thiếu máu, mà còn là cách đảm bảo sự phát triển toàn diện về thể chất, trí tuệ và miễn dịch.

Dấu hiệu trẻ thiếu sắt và kẽm

Dấu hiệu một em bé thiếu sắt, thiếu kẽm sẽ như thế nào. Từ đó cha mẹ dễ dàng nhận biết cần bổ sung sắt và kẽm cho bé khi nào hợp lý, hiệu quả, kịp thời ngăn chặn những hệ quả không tốt cho bé khi thiếu sắt, thiếu kẽm.

Dấu hiệu thiếu sắt (tham khảo y khoa):

• Dễ mệt mỏi, chơi một tý đã mệt, ít hoạt động, hay cáu gắt.
• Da xanh xao, niêm mạc miệng nhạt; chậm tăng cân/ chậm phát triển.
• Trẻ có biểu hiện khó tập trung, học chậm (ở tuổi đi học).
• Một số trẻ có dấu hiệu ăn đất, ăn giấy, nhai đá (pica). (Trường hợp hiếm gặp, rất ít)
• Xét nghiệm máu cho thấy Hb thấp, ferritin giảm.

Đây là những dấu hiệu thiếu sắt dẫn đến thiếu máu ở trẻ. Cha mẹ cần chú ý quan sát con mỗi ngày, khi bé có biểu hiện như trên, hãy cho con đi khám ngay và kịp thời bổ sung sắt cho bé theo hướng dẫn của bác sỹ.

Dấu hiệu thiếu kẽm:

• Chậm tăng trưởng hoặc sụt cân, ăn kém, lười ăn, ăn không ngon miệng.
• Rối loạn vị giác, chậm lành vết thương.
• Dễ bị tiêu chảy tái phát hoặc kéo dài.
• Thường xuyên bị nhiễm trùng hô hấp như viêm họng, ho. Vừa uống xong đợt thuốc 1 tuần, khoảng 3 – 4 ngày sau, thậm chí 1 tuần con lại bị lại.
• Rụng tóc, tổn thương da/viêm da, da khô, móng tay dễ gãy, vết thương lâu lành.
• Một số trẻ có dấu hiệu phát ban quanh miệng, hậu môn.

Nếu thấy con có những biểu hiện trên, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám và làm xét nghiệm để xác định chính xác nguyên nhân. Từ đó bổ sung sắt và kẽm cho bé sao cho phù hợp và hiệu quả nhất, theo chỉ dẫn của bác sỹ.

Bổ sung sắt và kẽm cho bé loại nào tốt

Thuốc sắt và kẽm cho bé loại nào tốt là mong muốn của nhiều cha mẹ. Tuy nhiên loại tốt là một chuyện, việc phù hợp để hấp thu thuốc tốt cho con mình lại là chuyện khác. Vì thế, bên cạnh việc quan tâm bổ sung sắt và kẽm cho bé loại nào tốt, cha mẹ nên nhớ nguyên tắc lựa chọn: Loại sắt kẽm phù hợp cho bé ở dạng dễ hấp thu để đạt được hiệu quả, liều lượng phù hợp để an toàn, và dạng tiện dùng hợp cho từng lứa tuổi. Đặc biệt là nguồn gốc thuốc sắt kẽm bổ sung cho bé phải rõ ràng, uy tín, chất lượng, không mua hàng trôi nổi trên thị trường.

Dạng sắt phổ biến trên thị trường cho bé hiện nay là:

• Dung dịch dạng giọt sắt (ferrous sulfate, ferrous fumarate) rất dễ điều chỉnh liều cho sơ sinh/nhũ nhi, thường dùng để phòng thiếu ở trẻ bú mẹ (theo khuyến cáo).
• Viên nhai hoặc viên nén (sắt viên tổng hợp) phù hợp trẻ lớn lkhoảng từ 6 tuổi trở lên. Đối với trẻ dưới 6 tuổi nên tránh dùng viên cứng vì nguy cơ nghẹn/độc cao.
• Sắt dạng “chelated” hoặc NaFeEDTA có trong một số sản phẩm bổ sung và thực phẩm tăng cường. Dạng sắt này có thể ít tương tác với phytate và hấp thu tốt hơn trong bữa ăn.

Cha mẹ có thể tham khảo Imochild Feron giúp bổ sung sắt cho trẻ hiệu quả, an toàn, đã được kiểm định chất lượng theo tiêu chuẩn Châu Âu, nhập khẩu nguyên chai từ Ý. Hàm lượng sắt nguyên tố chứa 30 mg/2ml, hỗ trợ tạo máu, giảm nguy cơ thiếu máu do thiếu sắt, folíc cho bé. Sản phẩm bổ sung sắt cho bé từ Ý có nguồn gốc rõ ràng, uy tín.

Xem chi tiết tại sản phẩm: Imochild Feron.

Dạng kẽm phổ biến phù hợp bổ sung cho bé:

• Zinc sulfate / zinc gluconate / zinc acetate thường sử dụng dạng uống. WHO khuyến nghị dùng 20 mg/ngày trong 10–14 ngày để điều trị tiêu chảy ở trẻ <5 tuổi (10 mg/ngày cho trẻ <6 tháng).

Cha mẹ có thể tham khảo Imochild Nino ZinC giúp bổ sung kẽm bisglycinate và vitamin C hỗ trợ tăng cường sức đề kháng. Hàm lượng kẽm 10 mg/2ml, hấp thu tốt, không gây kích ứng dạ dày. Nhập khẩu nguyên chai từ Ý, sản xuất bởi Gricar Chemical SRL an toàn, hiệu quả cho bé.

Xem chi tiết tại sản phẩm: Imochild Nino ZinC.

Thực phẩm tự nhiên bổ sung sắt và kẽm cho bé an toàn, hiệu quả:

• Thực phẩm giàu sắt (heme iron): Nhóm thịt đỏ như bò, cừu, dê, bê, trâu. Thịt gia cầm gà; Gan rất giàu sắt nhưng nên ăn thận trọng (vì vitamin A cao).
• Nguồn sắt thực vật (non-heme): Đậu, đỗ, ngũ cốc tăng cường sắt; ăn kèm vitamin C để tăng hấp thu.
• Thực phẩm giàu kẽm: Thịt, hải sản (nhất là hàu), sữa, các loại hạt và đậu.

Lưu ý cho cha mẹ khi tìm hiểu bổ sung sắt và kẽm cho bé: Thực phẩm tự nhiên hay bữa ăn dinh dưỡng hàng ngày chính là nền tảng, cha mẹ cần chú ý tìm hỏi dưỡng chất để bổ sung cho con khoa học. Tuy nhiên tuỳ từng bé có khả năng hấp thu tốt hay không. Nên nếu cần bổ sung sắt kẽm loại nào tốt cho con cha mẹ nên tìm hiểu kỹ để chọn loại phù hợp, dễ hấp thu nhất. Đặc biệt nên mua sản phẩm bổ sung uy tín, không ham rẻ hoặc mua trôi nổi vì ảnh hưởng trực tiếp tới sức khoẻ của con.

Hướng dẫn cha mẹ cách bổ sung sắt và kẽm cho bé từng giai đoạn

Nguyên tắc chung khuyên cha mẹ vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa trước khi bắt đầu bổ sung sắt kẽm cho bé. Nếu có dấu hiệu thiếu sắt, thiếu kẽm nặng ở trẻ như mệt, nhợt, chậm tăng cân, tiêu chảy kéo dài.., cha mẹ cần đưa con đi khám và làm xét nghiệm máu (CBC, ferritin) để đánh giá. Tránh tự ý cho liều cao vì sắt quá liều rất nguy hiểm cho trẻ nhỏ. Trước khi tìm hiểu cách bổ sung sắt kẽm cho bé chuẩn y khoa, cha mẹ cần nắm được hàm lượng sắt kẽm bé cần ở từng độ tuổi.

Bảng nhu cầu (hàm lượng) cần thiết khi bổ sung sắt và kẽm cho bé theo từng độ tuổi (mg/ngày)

Độ tuổi của bé	Nhu cầu sắt (mg/ngày)	Nhu cầu kẽm (mg/ngày)
0 – 6 tháng (bú mẹ hoàn toàn)	Chủ yếu nhận từ sữa mẹ, chưa cần bổ sung ngoài	2 mg (từ sữa mẹ)
7 – 12 tháng	11 mg	3 mg
1 – 3 tuổi	7 mg	3 mg
4 – 8 tuổi	10 mg	5 mg
9 – 13 tuổi	8 mg	8 mg
14 – 18 tuổi (bé gái)	15 mg	9 mg
14 – 18 tuổi (bé trai)	11 mg	11 mg

1. Bổ sung sắt và kẽm cho trẻ sơ sinh và nhũ nhi (0–12 tháng)

Nếu bé sơ sinh đủ tháng, bú mẹ hoàn toàn, lượng dự trữ sắt từ mẹ thường đủ cho 4–6 tháng đầu. AAP khuyến cáo bắt đầu 1 mg/kg/ngày sắt cho trẻ bú mẹ hoàn toàn từ 4 tháng đến khi trẻ tự ăn được các loại thực phẩm bổ giàu sắt như ngũ cốc tăng cường sắt, thịt băm nhuyễn. Đây là khuyến cáo phổ biến ở các hướng dẫn nhi khoa. Trẻ sinh non hoặc nhẹ cân: có nguy cơ thiếu sắt cao hơn nên cần đánh giá sớm và thường cần bổ sung sắt sớm hơn theo hướng dẫn bác sĩ.

Bổ sung kẽm cho bé sơ sinh không khuyến nghị các các bé khỏe mạnh, phát triển bình thường. Kẽm chủ yếu được chỉ định điều trị khi trẻ bị tiêu chảy theo khuyến nghị WHO dựa trên bảng hàm lượng kẽm cần thiết cho bé ở trên theo từng độ tuổi.

Khi cha mẹ bổ sung sắt và kẽm cho bé giai đoạn dưới 1 tuổi cần phải hiểu rõ: Đối với sắt nên dùng sắt dạng giọt (theo hướng dẫn liều bác sĩ), tránh pha sắt với sữa, cho uống cách bữa sữa 1–2 giờ nếu có thể để tăng hấp thu; uống cùng nguồn giàu vitamin C (ví dụ một ít nước cam pha loãng) có thể giúp hấp thu sắt (nếu bác sĩ cho phép). Cha mẹ cần lưu ý gì khi bổ sung kẽm cho bé giai đoạn dưới 1 tuổi nhu cầu kẽm rất nhỏ, thường 2–3 mg/ngày là đủ. Lượng này đã có trong sữa mẹ hoặc sữa công thức. Nếu cha mẹ tự ý mua siro kẽm về cho bé uống mà không có chỉ định, bé có thể dư thừa kẽm, gây buồn nôn, nôn, tiêu chảy, cản trở hấp thu sắt và đồng.

Xem chi tiết kỹ hơn: Bổ sung sắt cho trẻ sơ sinh​ và nhũ nhi: 4 nguyên tắc cần nhớ

2. Bổ sung sắt và kẽm cho bé 1–5 tuổi

Bé ở độ tuổi 1-5 đã biết tự ăn uống các chất sắt kẽm từ bữa ăn hàng ngày. Do đó bổ sung sắt kẽm cho bé giai đoạn này, cha mẹ cần chú trọng theo chiến lược dinh dưỡng: Tăng thịt nạc, cá, trứng, đậu, ngũ cốc giàu sắt để bổ sung sắt; ăn kèm trái cây giàu vitamin C để tăng hấp thu sắt; hạn chế trà sữa/cà phê (người lớn) hoặc uống sữa, hay các chất giàu canxi cản trở hấp thu.

Khi cần thuốc bổ sung kẽm và sắt cho bé, cha mẹ nên cho con đi khám dinh dưỡng để bác sỹ khuyên dùng hàm lượng sắt, kẽm phù hợp nhất với con. Nếu xét nghiệm cho thấy bé thiếu sắt hoặc bé có nguy cơ cao, bác sĩ có thể chỉ định sắt uống (liều điều trị thiếu máu thường cao hơn và cần theo dõi. Ví dụ điều trị thiếu máu thường dùng liều ≈ 3 mg/kg/ngày elemental iron theo hướng dẫn y tế). Không tự tăng liều.

Đối với kẽm: không khuyến nghị dùng kẽm phòng ngừa thường quy ngoại trừ chương trình cộng đồng có khuyến nghị riêng; dùng kẽm theo chỉ định. Ưu tiên thực phẩm tự nhiên giàu sắt, kẽm như thịt đỏ, cá, gan, trứng, rau xanh, đậu hũ. Nếu bé ăn kém, có thể dùng siro sắt kẽm cho bé theo hướng dẫn. Không tự ý dùng liều cao kéo dài vì có thể gây rối loạn tiêu hóa.

Xem chi tiết kỹ hơn: Hướng dẫn bổ sung sắt cho bé 1 – 5 tuổi chi tiết nhất

3. Bổ sung sắt và kẽm cho trẻ từ 6–18 tuổi

Trẻ ở giai đoạn 6 – 18 phát triển nhanh, mạnh mẽ. Đặc biệt ở giai đoạn dậy thì, nhu cầu sắt (ở nữ) và kẽm tăng do tăng trưởng nhanh. Khuyến nghị đảm bảo chế độ ăn đủ chất, nếu có dấu hiệu thiếu thì làm xét nghiệm.

• Sắt cho thiếu máu được điều trị theo hướng dẫn y tế (liều, dạng sắt và thời gian điều trị phụ thuộc mức độ thiếu). Theo dõi Hb và ferritin để đánh giá đáp ứng.
  Cục bổ sung chế độ ăn uống
• Nếu trẻ thiếu kẽm xác định hoặc theo chương trình điều trị tiêu chảy, dùng dạng và liều theo chỉ dẫn y tế. Lưu ý tránh dùng liều cao kéo dài không có giám sát vì có thể gây ức chế hấp thu đồng (copper).

Cha mẹ nên chú ý bổ sung sắt và kẽm cho bé giai đoạn này từ chế độ ăn đa dạng, nhiều thực phẩm giàu sắt kẽm và kết hợp thuốc bổ sung nếu xét nghiệm cho thấy  bé cần bổ sung bằng thuốc.

Xem chi tiết kỹ hơn: 5 nguyên tắc vàng bổ sung sắt cho trẻ 6 – 18 tuổi hiệu quả nhất

Giải đáp câu hỏi về bổ sung sắt và kẽm cho bé

Cho trẻ uống kẽm và sắt cùng một lúc có được không? Không nên dùng hai khoáng này cùng liều cao cùng thời điểm vì sắt và kẽm có thể cạnh tranh hấp thu ở ruột. Nếu phải dùng cả hai, hãy cách nhau 2–4 giờ để giảm tương tác. Tuy nhiên thời gian chính xác và chiến lược có thể khác nhau tùy tá dược phẩm và liều. Nên tham khảo chỉ dẫn bác sỹ

Có nên bổ sung kẽm và sắt cho bé khi bé đang bệnh? Có, trong trường hợp cần bổ sung kẽm cho bé là khi bé điều trị tiêu chảy cấp theo hàm lượng khuyến nghị. Bổ sung sắt cho bé khi bé đang nhiễm trùng nặng hoặc sốt cao. Việc bắt đầu điều trị sắt có thể cần cân nhắc. Nhưng nếu trẻ thiếu máu đã có biểu hiện rõ ràng, hoặc xét nghiệm có kết quả chứng minh, thì bổ sung sắt cho bé là cần thiết theo chỉ định bác sĩ.

Khi nào cần bổ sung sắt và kẽm cho trẻ sơ sinh? Câu trả lời đã có ngay ở phần đầu: Dấu hiệu nhận biết khi nào cần bổ sung sắt và kẽm cho bé.

Sắt và kẽm nên uống khi nào? Sắt hấp thu tốt nhất khi uống lúc bụng đói (trước ăn 30 phút hoặc sau ăn 2 giờ), hoặc uống cùng nguồn vitamin C để tăng hấp thu, nhưng nếu gây buồn nôn có thể uống với ít thức ăn. Tránh uống cùng sữa, canxi, trà/cà phê. Còn kẽm nên uống khi được bác sỹ chỉ định. Để tránh tương tác, uống kẽm cách sắt 2–4 giờ nếu cần dùng cả hai.

Chưa xét nghiệm có tự ý bổ sung sắt kẽm được không? Không khuyến khích tự ý dùng liều điều trị nếu chưa biết tình trạng dinh dưỡng của bé. Với trẻ bú mẹ, có khuyến nghị phòng (ví dụ sắt 1 mg/kg từ 4 tháng), nhưng cho thuốc liều cao hay kéo dài cần có chỉ định hoặc hướng dẫn của chuyên gia. Sắt quá liều có thể gây ngộ độc; kẽm liều cao kéo dài có thể gây tương tác đồng.

Bổ sung sắt kẽm cho trẻ 6 tháng cần lưu ý gì? Nếu bé đang bú mẹ hoàn toàn ở 4–6 tháng, cân nhắc bắt đầu sắt theo khuyến cáo (1 mg/kg/ngày) nếu bác sĩ chỉ định. Nếu đã bắt đầu ăn dặm, ưu tiên thực phẩm giàu sắt (thịt xay, bột ăn dặm tăng cường sắt) cùng vitamin C. Kẽm không dùng hàng ngày cho trẻ khỏe trừ khi có chỉ định; dùng kẽm khi điều trị tiêu chảy theo khuyến nghị WHO.

Bổ sung sắt và kẽm cho bé là việc làm cần thiết, nhưng phải đúng thời điểm, đúng liều lượng và đúng cách. Cha mẹ nên ưu tiên chế độ ăn đa dạng, giàu thực phẩm tự nhiên. Khi cần dùng thuốc hay siro bổ sung sắt kẽm cho bé, phải tuân theo chỉ định y khoa. Hãy nhớ: Thiếu sắt, thiếu kẽm đều ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ, miễn dịch và chiều cao của trẻ. Nhưng bổ sung quá mức cũng nguy hiểm. Vì vậy, cha mẹ nên đồng hành cùng bác sĩ để có kế hoạch bổ sung khoa học và an toàn nhất cho con.

Gọi ngay 0966.058.688 để được các bác sỹ tư vấn trực tiếp. Xin cảm ơn!

Cha mẹ có thể xem thêm bài viết khác cùng chủ đề: Kẽm tăng sức đề kháng cho trẻ: TOP 3 loại tốt nhất