Bổ sung sắt không táo bón: 5 cách đơn giản hiệu quả nhất

Trẻ uống sắt bị táo bón hay bà bầu uống sắt bị táo bón phải làm sao. Đây là 5 cách bổ sung sắt không táo bón đơn giản, hiệu quả, dễ thực hiện. Trẻ em người lớn, bà bầu đều có thể áp dụng hàng ngày. Cùng xem chi tiết với Imochild trong bài viết này.

Tình trạng táo bón là gì

Táo bón là triệu chứng khi đi ngoài ít hơn bình thường. Khoảng 2 – 3 lần/tuần. Bình thường là mỗi ngày 1 lần. Khi đi phân thường khô cứng, khó rặn. Hoặc cảm giác không hết phân sau khi đi. Người bị táo bón thường sẽ ngồi rất lâu, rất buồn, nhưng không thể đi được, rất khó chịu.

Nguyên nhân thường gặp là do chế độ ăn ít chất xơ, thiếu rau củ; Uống không đủ nước; Ít vận động. Hoặc dùng một số loại thuốc, trong đó có thuốc bổ sung sắt. Hoặc do thai kỳ,  bệnh lý đường tiêu hoá.

Việc hiểu rõ táo bón là nền tảng để tìm cách xử lý, đặc biệt cần thiết để bổ sung sắt không táo bón.

Bổ sung sắt có gây táo bón không? Nguyên nhân do đâu

Cha mẹ thường lo lắng: Bổ sung sắt có bị táo bón không; Bổ sung sắt cho bé có bị táo bón không; Hoặc Trẻ bổ sung sắt có bị táo bón không? Bởi đây là một trong những tác dụng phụ thường gặp nhất khi trẻ, bà bầu hoặc người lớn uống sắt.

Nhiều người khi uống sắt thường buồn nôn, phân tối màu, táo bón; tần suất phụ thuộc loại sắt và liều dùng. Các nghiên cứu và hướng dẫn lâm sàng liệt kê táo bón là tác dụng phụ thường gặp khi bổ sung sắt.

• Khi uống sắt, cơ thể sẽ khó hấp thu hết. Phần sắt dư thừa ở lại trong ruột, làm phân cứng hơn và giảm nhu động ruột.
• Sắt dư có thể làm mất cân bằng vi khuẩn đường ruột, gây chậm tiêu hoá, đầy hơi, táo bón.
• Uống sắt liều lượng cao trong một lần, dễ kích ứng niêm mạc dạ dày – ruột, làm người uống bị rối loạn tiêu hoá.
• Bổ sung sắt vô cơ dạng ferrous sulfate, ferrous gluconate  thường gây táo bón nhiều hơn so với sắt hữu cơ hoặc dạng cải tiến như sắt bisglycinate, ferric maltol.

Trẻ em và mẹ bầu có đường ruột nhạy cảm hơn, lại cần bổ sung sắt dài ngày, nên lo ngại táo bón càng lớn. Táo bón do sắt có thể xảy ra, nhưng thực tế không phải ai cũng bị. Vậy làm thế nào để bổ sung sắt không táo bón? Mời cha mẹ xem tiếp phần 3.

Cha mẹ có thể xem thêm: 5 nguyên tắc vàng bổ sung sắt cho trẻ 6 – 18 tuổi hiệu quả nhất

Các loại sắt không gây táo bón là loại nào?

Sắt không gây táo bón; Sắt không táo bón; thuốc bổ sung sắt không táo bón; Sắt cho bà bầu không gây táo bón là những loại nào? Không có loại sắt nào “bảo đảm 100% không gây táo bón”, nhưng một số dạng được báo cáo nhẹ đường tiêu hoá hơn:

Nhiều nghiền cứu cho thấy: “Sắt hữu cơ dạng Ferrous bisglycinate ít gây tác dụng đường tiêu hoá hơn so với sắt vô cơ ferrous sulfate. Vì triệu chứng buồn nôn, ít táo bón giảm hẳn khi bổ sung loại sắt này ở trẻ em, phụ nữ mang thai và một số nhóm khác.

• Sắt dạng Ferrous bisglycinate là sắt hữu cơ, tức là ion sắt được “gắn” với hai phân tử glycine (một loại axit amin). Nên bổ sung sắt không gaya táo bón, nên chọn loại này sẽ dễ hấp thu hơn, ít bị ảnh hưởng bởi thức ăn, và đặc biệt ít gây táo bón so với sắt vô cơ.
• Sắt dạng Ferrous sulfate là loại sắt vô cơ truyền thống, được kê nhiều nhất vì giá rẻ, phổ biến, hiệu quả. Nhưng muốn bổ sung sắt không táo bón, không nên chọn loại này. Loại sắt vô cơ này dễ gây tác dụng phụ đường tiêu hóa như buồn nôn, táo bón, phân đen.

Sắt dạng Ferric maltol / sucrosomial iron được nghiên cứu là dung nạp tốt hơn ở một số bệnh nhân, ít gây kích ứng ruột hơn. Tuy nhiên giá thành và chỉ định có khác nhau.

• Sắt dạng Ferric maltol / Sucrosomial iron là sắt công nghệ mới, được “bao bọc” bởi lớp maltol hoặc sucrosome. Lớp bao bọc giúp sắt đi qua ruột êm hơn, giảm kích ứng, nên ít táo bón hơn. Nếu cha mẹ muốn bổ sung sắt không táo bón, nên đọc thành phần để chọn loại này.

Sắt dạng lỏng/fortified (liquid iron) hoặc heme-iron (ít phổ biến) sẽ dịu hơn với dạ dày. Nhưng có thể gây vị kim loại hoặc xỉn men răng. Hiệu quả và tác dụng phụ cá nhân khác nhau.

• Sắt dạng lỏng (liquid iron / fortified iron) là dạng bào chế ở thể lỏng, dung dịch, siro, giọt nhỏ giọt, không quyết định là hữu cơ hay vô cơ. Ví dụ: Sắt Ferrous bisglycinate dạng nước là sắt hữu cơ dạng lỏng dễ hấp thu, ít táo bón. Nhưng Ferrous sulfate dạng siro lại là sắt vô cơ dạng lỏng nên giá rẻ nhưng dễ gây táo bón. Nên, khi chọn sắt dạng lỏng cho trẻ, cha mẹ cần đọc kỹ thành phần để biết đó là sắt hữu cơ hay vô cơ.
• Heme-iron chắc chắn là sắt hữu cơ tự nhiên có trong hemoglobin và myoglobin của động vật (thịt đỏ, gan, hải sản…). Heme-iron được cơ thể hấp thu tốt hơn nhiều so với sắt vô cơ trong rau củ hoặc viên uống thông thường. Bổ sung sắt không táo bón nên chọn loại này sẽ ít gây táo bón, ít tác dụng phụ. Tuy nhiên, loại này rất ít phổ biến trên thị trường dưới dạng thực phẩm bổ sung, giá thường cao. Chúng ta nên ăn thịt đỏ giàu sắt sẽ bổ sung được dạng sắt này.

Nên bổ sung sắt không táo bọn phụ thuộc vào việc chọn dạng sắt phù hợp. Cha mẹ cần cân nhắc hiệu quả (lượng sắt nguyên tố), khả năng dung nạp, giá cả và tình trạng lâm sàng (trẻ em, mẹ bầu, thiếu máu nặng). Hãy hỏi bác sĩ chuyên khoa để chọn loại phù hợp nhất.

Cha mẹ có thể xem thêm: Sắt cho trẻ em: 4 nguyên tắc bổ sung chuẩn y khoa

Hướng dẫn cách bổ sung sắt không táo bón cho trẻ em, người lớn, mẹ bầu

Hiểu rõ nguyên nhân gây táo bón, chúng ta sẽ dễ dàng áp dụng theo nguyên tắc: Chọn dạng sắt ít gây khó chịu, ăn nhiều chất xơ, đủ nước, vận động nhẹ. Nếu táo bón xuất hiện, hãy điều chỉnh chế độ ăn trước khi thay đổi thuốc. Nếu nặng phải hỏi bác sĩ (cân nhắc đổi dạng sắt hoặc chuyển sang truyền tĩnh mạch trong trường hợp đặc biệt).

1. Ăn tăng chất xơ

Muốn bổ sung sắt không táo bón cần ăn nhiều chất xơ như rau có lá, củ quả trong bữa ăn. Ăn gì thì ăn nên ăn rau củ quả đầu tiên, sau đó mới đến thịt, cơm. Nên ăn luộc là tốt nhất. Chất xơ có vai trò rất quan trọng trong việc hỗ trợ tiêu hóa và giảm táo bón.

Chất xơ làm tăng khối lượng phân và làm mềm phân. Vì chất xơ như rau, củ, quả không hòa tan, hút nước vào khối phân giúp phân to hơn. Đồng thời, giữ lại nước trong lòng ruột, ngăn phân bị khô cứng.mềm hơn, dễ di chuyển trong ruột. Nhờ vậy, chất thải không bị ứ đọng quá lâu, hạn chế táo bón.

Chất xơ hòa tan trong trái cây, yến mạch, đậu… được lên men trong đại tràng, tạo ra các acid béo chuỗi ngắn (SCFA). SCFA giúp nuôi lợi khuẩn, cân bằng hệ vi sinh, làm môi trường ruột “trơn tru” hơn. Khi hệ vi sinh khỏe, quá trình tiêu hóa, đào thải tự nhiên cũng dễ dàng hơn.

Nên chất xơ giống như “dầu bôi trơn” cho hệ tiêu hóa, vừa giữ nước, vừa kích thích ruột hoạt động, vừa nuôi lợi khuẩn. Vì vậy, khi muốn bổ sung sắt không táo bón, cha mẹ nên cho bé ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên cám, kết hợp uống đủ nước để hỗ trợ nhu động ruột.

Các loại thực phẩm trẻ, bà bầu, người lớn đang bổ sung sắt không táo bón nên ăn: Rau củ (rau lá xanh, cà rốt), đậu, yến mạch, ngũ cốc nguyên hạt, trái cây có vỏ ăn được (táo, lê).

Cách ăn: tăng chất xơ từ từ (tránh tăng đột ngột gây đầy hơi) và kết hợp đủ nước để tránh làm phân càng cứng. Chất xơ hòa tan và không hòa tan đều có lợi; cân bằng hai loại là tốt nhất.

2. Uống nhiều nước

Uống nhiều nước là một trong các cách bổ sung sắt không táo bón cho trẻ em, bà bầu, người lớn thiếu sắt thiếu máu. Vì uống nhiều nước trong ngày giúp sắt được hòa tan, hấp thu tốt hơn, đồng thời làm phân mềm và cải thiện nhu động ruột. Tuy nhiên, cha mẹ cần biết cách uống nước như thế nào, uống vào thời điểm nào, uống lượng nước bao nhiêu cho từng đối tượng kể trên để hiệu quả nhất. Cụ thể:

Trẻ em bổ sung sắt không táo bón, cần uống nước theo khuyến nghị (tính cả thức ăn, sữa):

• Khoảng 1 lít/ngày với trẻ 1-3 tuổi.
• Khoảng 1,2–1,3 lít/ngày với trẻ 4–8 tuổi.
• Khoảng 1,5–1,7 lít/ngày với trẻ 9–13 tuổi.

Cách uống: Cho trẻ uống nước rải rác, từng ngụm nhỏ trong ngày. Sau khi uống sắt nên cho bé uống thêm vài ngụm nước lọc để sắt không đọng lại gây kích ứng răng và dạ dày. Kết hợp tăng rau xanh, trái cây để cung cấp thêm nước + chất xơ.

Với bà bầu muốn bổ sung sắt không táo bón cần khoảng 2,3 lít/ngày. Bbao gồm nước từ thức ăn, canh, hoa quả.

• Cách uống: Chia thành nhiều lần trong ngày, tránh uống quá nhiều 1 lúc sẽ dễ buồn nôn, trào ngược. Uống 1 cốc nước khoảng 200ml ngay sau khi uống viên sắt. Uống thêm 1 cốc nước cam hoặc chanh loãng 30 phút sau uống sắt để tăng hấp thu.

Với người lớn thiếu máu thiếu sắt, cần uống khoảng 2 lít/ngày. Nam có thể cần khoảng 2,5 lít nếu hoạt động nhiều.

Cách uống: Uống sắt với 1 cốc nước lọc khoảng 200ml. Nên uống thêm nước cam, chanh, hoặc ăn trái cây giàu vitamin C để tăng hấp thu. Uống đều nước trong ngày, đặc biệt sau bữa ăn nhiều đạm vì sắt hấp thu kém khi ăn nhiều thịt mà thiếu nước + vitamin C.

Đặc biệt lưu ý với cả 3 đối tượng trên khi bổ sung sắt không táo bón:

• Không uống sắt cùng trà, cà phê, sữa: Vì có tannin, canxi làm giảm hấp thu sắt.
• Nên uống nước lọc hoặc nước cam/chanh loãng chứa vitamin C giúp tăng hấp thu sắt.
• Không uống sắt lúc khát quá dễ gây buồn nôn, đau dạ dày.
• Nên chia nước đều cả ngày thay vì uống dồn nhiều một lúc.

3. Ăn tăng trái cây chứa nhiều vitamin, đặc biệt là vitamin C

Vitamin C tăng cường hấp thu sắt khi uống cùng, giúp tăng hiệu quả bổ sung và giảm nhu cầu liều cao (giảm rủi ro tác dụng phụ). Các loại trái cây giàu vitamin C đồng thời cung cấp chất xơ — vừa trợ hấp thu sắt vừa giúp ngừa táo bón.

Các loại quả chứa nhiều vitamin C phù hợp để bổ sung sắt không táo bón:

• Cam, quýt, bưởi loại quả có múi. Loại quả này giàu vitamin C tự nhiên, lại dễ ăn, dễ ép lấy nước. Có thể uống một ít nước cam loãng sau khi uống sắt. Lưu ý: Không uống khi bụng quá đói để tránh cồn ruột.
• Kiwi xanh và vàng đều chứa lượng vitamin C cao gấp 2–3 lần cam. Ăn kiwi sau khi uống sắt giúp tăng hấp thu, đồng thời bổ sung chất xơ chống táo bón.
• Dâu tây rất giàu vitamin C và chất chống oxy hóa. Quả này rất phù hợp cho mẹ bầu hoặc trẻ nhỏ (xay sinh tố, làm sữa chua dâu).
• Ổi là một trong những loại quả nhiều vitamin C nhất (cao gấp 4 lần cam). Có thể cắt nhỏ cho trẻ ăn sau khi uống sắt, nhưng nhớ chọn quả chín mềm, tránh xanh chát vì có tanin sẽ làm giảm hấp thu sắt.
• Đu đủ chín rất giàu vitamin C, beta-caroten và chất xơ. Ăn đu đủ sau khi uống sắt vừa hỗ trợ tiêu hóa, vừa chống táo bón.
• Xoài chín vừa ngọt dễ ăn, vừa giàu vitamin C và vitamin A. Quỉa này thích hợp cho cả trẻ em, bà bầu và người lớn thiếu máu thiếu sắt.
• Dứa (thơm) ngoài vitamin C, dứa còn có enzyme bromelain hỗ trợ tiêu hóa. Nhưng chỉ nên ăn lượng vừa phải, tránh khi bụng quá đói vì có thể gây xót ruột.
• Việt quất, cam đỏ, quả mâm xôi là nhóm quả mọng giàu vitamin C và chất chống oxy hóa. Có thể dùng kèm sữa chua, làm sinh tố cho trẻ nhỏ hoặc mẹ bầu.

Lưu ý khi ăn trái cây sau khi uống sắt khoảng 30p – 1h là tốt nhất khi muốn bổ sung sắt không táo bón. Nên ăn trái cây tươi hoặc nước ép nguyên chất, hạn chế nước ép đóng hộp vì chứa nhiều đường. Tránh các loại quả nhiều tanin, oxalat (chuối xanh, hồng ngâm, nho tím nhiều vỏ chát) ngay sau khi uống sắt vì có thể giảm hấp thu.

4. Chia nhỏ liều uống khi cần thiết

Chia nhỏ liều (uống cùng bữa, liều thấp) có thể giảm khó chịu tiêu hoá ngay lập tức. Nhưng một số nghiên cứu cho thấy chia liều hàng ngày có thể làm tăng hepcidin và giảm hấp thu tổng thể so với dùng liều đơn hoặc dùng cách ngày. Vì vậy:

• Nếu muốn hấp thu tối đa sắt để đạt hiệu quả bổ sung sắt không táo bón tốt nhất, nên cân nhắc liều đơn buổi sáng trên bụng đói hoặc dùng cách ngày sẽ giảm táo bón hiệu quả.
• Nếu người dùng khó chịu nhiều buồn nôn, đau dạ dày, có thể thử uống với một ít thức ăn hoặc chia nhỏ liều, nhưng cần theo dõi hiệu quả điều trị

Tóm lại muốn bổ sung sắt không táo bón cần chia nhỏ liều thuốc, nên thảo luận với bác sĩ để quyết định “chia liều, uống mỗi ngày hay cách ngày” dựa trên mức độ thiếu sắt, dung nạp và kết quả xét nghiệm.

5. Vận động nhẹ nhàng

Tại sao vận động nhẹ nhàng lại giúp giảm táo bón khi bổ sung sắt. Vì khi cơ thể vận động đi bộ, yoga, xoay hông, tập thở, cơ bụng và cơ sàn chậu co giãn nhịp nhàng. Điều này kích thích nhu động ruột hoạt động, giúp phân di chuyển dễ dàng hơn trong đại tràng, giảm tình trạng ứ đọng, khô cứng gây táo bón.

Vận động nhẹ nhàng còn giúp tăng lưu thông máu toàn thân, trong đó có hệ tiêu hóa. Nhờ đó, ruột nhận được nhiều oxy và dinh dưỡng hơn giúp quá trình tiêu hóa và hấp thu chất (bao gồm cả sắt) diễn ra thuận lợi, hạn chế khó tiêu và táo bón.

Khi cơ thể ít vận động, vi khuẩn “có lợi” trong ruột hoạt động kém đi, dễ gây rối loạn tiêu hóa. Tập thể dục nhẹ nhàng giúp duy trì sự cân bằng hệ vi sinh, nhờ đó phân mềm và dễ đi ngoài hơn.

Vận động nhẹ nhàng còn giúp giảm căng thẳng, stress. Stress làm rối loạn nhu động ruột, gây ra hội chứng ruột kích thích và táo bón. Vận động, đặc biệt là bài tập thở, yoga, đi bộ ngoài trời giúp giảm stress, nhờ vậy cải thiện tình trạng táo bón do uống sắt.

Gợi ý cách vận động nhẹ nhàng giúp bổ sung sắt không táo bón như: Trẻ em chạy nhảy, đạp xe, chơi cầu lông, tập thể dục buổi sáng. Mẹ bầu nên đi bộ 15–20 phút sau bữa ăn, tập yoga bầu, bài tập thở sâu. Người lớn thiếu máu thiếu sắt nên đi bộ nhanh, tập gym nhẹ, yoga hoặc thiền kết hợp hít thở sâu.

Hy vọng với chia sẻ từ Imochild trên đây sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn khi bổ sung sắt không gây táo bón cho con, cho bà bầu, cho người lớn thiếu sắt thiếu máu. Từ đó, gạt bỏ lo lắng để bổ sung sắt hiệu quả nhất. Cha mẹ có thể tham khảo các dòng sắt hữu cơ dạng lỏng nhỏ giọt cho trẻ sơ sinh trẻ nhỏ Imochild Feron từ Ý tại Imochild. Hoặc sản phẩm Imochild Lipoferon – Sắt cho bà bầu không gây táo bón. Sản phẩm dạng bột pha kết hợp bộ ba Sắt + Acid Folic + Vitamin C, hấp thu sắt tối đa nhất.

Xem chi tiết tại: Imochild Feron hoặc Sắt cho bà bầu Imochild Lipoferon

Hoặc gọi ngay: 0966.058.688 để được các bác sỹ tư vấn trực tiếp. Xin cảm ơn!