Sắt nên uống lúc nào hấp thu tối đa nhất

Sắt nên uống lúc nào để hấp thu tối đa là điều cha mẹ nào cũng quan tâm. Thời điểm buổi sáng, buổi trưa, buổi chiều hay buổi tối nên uống sắt tốt nhất? Tại sao đều được giải đáp trong bài viết này của Imochild, bà mẹ cùng xem nhé!

1. Các yếu tố ảnh hưởng đến hấp thụ sắt

Hấp thu sắt – Đặc biệt sắt uống dạng ferrous: ferrous sulfate/fumarate/gluconate thì sắt nên uống lúc nào hiệu quả. Cha mẹ cần hiểu rõ các yếu tốt chi phối đến khả năng hấp thu sắt. Các yếu tốt đó là: Thức ăn hàng ngày, dạng sắt khi bổ sung, thuốc đang dùng, hormone điều tiết (hepcidin), và thời điểm trong ngày. Cụ thể:

• Thức ăn và đồ uống như trà/cà phê, sữa/dairy và thực phẩm giàu canxi làm giảm hấp thu sắt; ngược lại vitamin C (ascorbic acid) và một số protein động vật tăng hấp thu. Nên dù sắt nên uống lúc nào mà kết hợp cùng lúc với các món trên để cản trở hấp thu.
• Dạng sắt như muối ferrous (Fe²⁺) thường hấp thu tốt hơn so với ferric (Fe³⁺). Dạng “bisglycinate” hay các dạng chelate đôi khi dễ chịu dạ dày hơn nhưng khác nhau về sinh khả dụng. Dù sắt uống thời điểm hấp thu tốt nhất, nhưng chọn dạng sắt chưa phù hợp cũng gây trở ngại trong việc hấp thu.
• Sắt nên uống lúc nào cũng cần tránh các loại thuốc kháng axit, levothyroxine, tetracycline/fluoroquinolone, một số thuốc kháng trầm cảm/anti-seizure đều có thể giảm hoặc bị giảm bởi sắt. Khuyên giãn các loại thuốc này khi bắt buộc phải dùng sau khi uống sắt 2h trở lên.
• Hepcidin là loại hormone giúp điều hòa hấp thu sắt và có nhịp hàng ngày, thường thấp vào sáng sớm và tăng dần trong ngày, nên thời điểm uống có thể ảnh hưởng đến lượng sắt thực sự được hấp thụ. Sắt nên uống vào lúc nào – đó là lúc Hepcidin thấp vào sáng sớm.
• Người thiếu sắt hấp thu sắt tốt hơn nhưng dùng sắt liên tiếp có thể làm tăng hepcidin tạm thời và giảm hấp thu từ liều kế tiếp. Vì vậy đây cũng là yếu tố cản trở hấp thu sắt tốt nhất cho cơ thể trẻ, người lớn.

Vậy nên, Sắt nên uống lúc nào để bổ sung hiệu quả nhất, mời cha mẹ xem tiếp phần 2.

Cha mẹ có thể xem thêm: Sắt cho trẻ sơ sinh: Vai trò, cách bổ sung, loại nào tốt nhất

2. Những ai cần uống sắt

Sắt nên uống lúc nào là hấp thu tốt nhất, còn phải xem đối tượng uống là ai để có cách linh hoạt khi cho bỏ sung sắt. Tất cả nhóm đối tượng được chỉ định và nằm trong nguy cơ thiếu sắt cao đều cần uống sắt như:

• Trẻ sinh non, sinh nhẹ cân, sinh đôi thường lượng sắt dự trữ ít, hoặc gần như không có.
• Trẻ bắt đầu ăn dặm nhưng nhác ăn, không chịu ăn các nhóm thực phẩm giàu sắt nên nguy cơ thiếu sắt cao.
• Phụ nữ mang thai (hoặc chuẩn bị mang thai) có nhu cầu sắt tăng cao. Nhiều tổ chức khuyến nghị bổ sung sắt + folate trong thai kỳ.
• Phụ nữ hành kinh nhiều (lượng máu mất nhiều) và trẻ em đang lớn nhanh (nhất là trẻ mẫu giáo, thiếu dinh dưỡng, nữ đến tuổi dậy thì).
• Người có thiếu máu thiếu sắt (IDA) được xác định bằng xét nghiệm (hemoglobin thấp + ferritin/iron studies bất thường) — phải điều trị theo chỉ định bác sĩ.
• Người có vấn đề hấp thu hoặc mất máu mạn tính do viêm đường tiêu hóa, loét, phẫu thuật… cần đánh giá chuyên môn.

Lưu ý quan trọng: Không tự ý cho trẻ/em bé hoặc người khác uống viên sắt liều dùng cho người lớn. Phải có chỉ định và liều theo cân nặng/tuổi theo đúng hướng dẫn y khoa, bởi nếu quá liều sắt nguy hiểm (ngộ độc cấp). Và thời điểm sắt nên uống lúc nào cũng nên được khuyên từ bác sỹ cho từng trường hợp.

Những ai không nên uống sắt:

• Người không thiếu máu, không thiếu sắt
• Nếu xét nghiệm máu (Hb, ferritin, transferrin saturation) bình thường, việc uống thêm sắt không có lợi, thậm chí có hại.
• Sắt dư thừa có thể tích lũy ở gan, tim, tụy, gây tổn thương gan, tăng nguy cơ tiểu đường, tim mạch.
• Người mắc bệnh thừa sắt (hemochromatosis): Đây là bệnh di truyền khiến cơ thể hấp thu sắt quá mức, dẫn đến ứ đọng sắt tại gan, tim. Uống thêm sắt có thể làm bệnh nặng hơn, tăng nguy cơ xơ gan, suy tim.
• Người đang truyền máu định kỳ hoặc mắc bệnh tan máu mạn tính. Các bệnh này vốn gây tích tụ sắt do truyền máu thường xuyên. Nếu uống thêm sắt, cơ thể càng bị quá tải.
• Người có bệnh gan mạn tính hoặc bệnh thận nặng. Vì gan và thận là nơi chuyển hóa và thải trừ sắt. Nếu cơ quan này yếu, uống thêm sắt có thể gây hại, cần có bác sĩ chuyên khoa đánh giá trước khi dùng.
• Người đang nhiễm trùng cấp tính nặng: Vi khuẩn cũng “thích sắt” để phát triển. Khi đang sốt, nhiễm khuẩn nặng, việc bổ sung sắt có thể vô tình làm vi khuẩn sinh sôi nhanh hơn. Vì vậy, thường bác sĩ sẽ tạm hoãn bổ sung sắt cho đến khi nhiễm trùng được kiểm soát.
• Người dị ứng hoặc không dung nạp sắt uống
• Một số người có phản ứng mạnh với sắt dạng uống (nôn, tiêu chảy, phát ban). Trong trường hợp này, không nên tự ý uống lại mà cần bác sĩ đổi sang dạng khác (ví dụ: sắt tiêm tĩnh mạch).
• Trẻ nhỏ không có chỉ định của bác sĩ. Sắt là nguyên nhân gây ngộ độc thuốc hàng đầu ở trẻ nhỏ. Chỉ nên cho bé uống sắt khi được bác sĩ kê, đúng liều theo tuổi/cân nặng.

Vì vậy, không phải ai cũng nên uống sắt. Những người khỏe mạnh, không thiếu sắt, hoặc có các bệnh lý đặc biệt, không nên tự ý bổ sung sắt. Việc uống sắt phải dựa trên xét nghiệm máu và chỉ định của bác sĩ để tránh nguy cơ thừa sắt, ngộ độc, tổn thương gan tim. Và phải hiểu rõ sắt nên uống lúc nào là hấp thu tốt nhất.

3. Sắt nên uống vào lúc nào, thời điểm nào hấp thu sắt tốt nhất

Nếu mục tiêu là hấp thu tối đa lượng sắt cho con khi bổ sung, thì sắt nên uống lúc nào tốt nhất. Đó là vào buổi sáng lúc đói (ít nhất 30–60 phút trước ăn hoặc 1–2 giờ sau ăn). Sau đó uống kèm vitamin C nếu được. Đặc biệt tránh uống gần với thực phẩm/thuốc chứa canxi, trà/cà phê, hoặc thuốc kháng axit.

Sắt hấp thu tốt nhất khi vừa ngủ dậy vào buổi sáng, dạ dày trống rỗng sau một đêm nghỉ ngơi, theo khuyến nghị từ chuyên gia. Bởi hepcidin thấp vào buổi sáng, do đó một liều sắt buổi sáng lúc đói thường được hấp thu tốt hơn so với liều buổi chiều. Nếu uống sắt buổi chiều sẽ hấp thu thấp hơn khoảng 37% so với buổi sáng. Vì vậy chuyên gia khuyến nghị uống sắt vào buổi sáng, tránh kèm ăn/cà phê/ trà để tối đa hấp thu sắt vào cơ thể.

• Hepcidin là hormone kiểm soát sắt trong cơ thể. Khi hepcidin thấp thì “mở sắt” để sắt hấp thu hiệu quả. Khi hepcidin cao thì “khóa sắt”. Hiểu về hepcidin giúp ta chọn thời điểm uống sắt hợp lý và lý giải tại sao có người uống sắt nhiều nhưng máu vẫn không cải thiện.

Tuy thực tế, “buổi sáng lúc đói” là lý tưởng về mặt hấp thu, nhưng nhiều người (đặc biệt phụ nữ mang thai) bị buồn nôn nếu uống sắt lúc đói. Trong trường hợp đó, sắt nên uống lúc nào? Đó là lúc sau khi ăn khoảng 2h hoặc trước khi ngủ để tăng tuân thủ. Quan trọng nhất là uống đều theo chỉ định, còn việc tinh chỉnh giờ thì căn cứ trên dung nạp và tuân thủ của từng người.

Uống sắt và canxi vào thời điểm nào trong ngày: Đây là thắc mắc nhiều cha mẹ khi bổ sung sắt, canxi cho con. Tuy nhiên hai loại này không thể uống cùng lúc. Vì canxi dưới dạng thực phẩm hay viên bổ đều có thể ức chế hấp thu sắt. Nên uống chúng cách nhau ít nhất 1–2 giờ. Thường là 2 giờ giữa viên sắt và viên canxi để tránh tương tác. Nếu bạn cần cả hai, một cách phổ biến là uống sắt vào buổi sáng (lúc đói) và uống canxi sau bữa (trưa hoặc tối).

Cha mẹ có thể xem thêm: Sắt cho trẻ em: 4 nguyên tắc bổ sung chuẩn y khoa

4. Giải đáp những câu hỏi khác về sắt uống lúc nào

Dưới đây là một số câu hỏi phổ biến của nhiều bậc cha mẹ về sắt nên uống lúc nào, hãy cùng Imochild giải đáp. Cha mẹ có câu hỏi thắc mắc nào khác, hãy để lại bên dưới bài viết để được Imochild giải đáp thêm nhé.

Không uống sắt sau mấy giờ? Trong y khoa chưa có quy định cấm giờ nào không được uống sắt. Ví dụ như cấm uống sắt sau 8h – 9h tối chẳng hạn, đều không có quy định nào cả. Tuy nhiên lưu ý:

• Về hấp thu: Buổi chiều muộn hấp thu có thể kém hơn do hepcidin cao hơn trong ngày, nên nếu mục tiêu tối đa hóa hấp thu thì tránh uống sắt vào buổi chiều muộn. Nên sắt nên uống lúc nào hấp thu tối đa – Đó chính là buổi sáng sớm.
• Về dung nạp: Nếu uống sáng gây buồn nôn, nhiều người chuyển sang uống tối (trước ngủ hoặc sau bữa tối) và chấp nhận hiệu quả hấp thu thấp hơn để đổi lấy việc kiên trì uống. Điều này chấp nhận được khi theo dõi và theo lời khuyên bác sĩ.

Sắt với kẽm uống cách nhau bao lâu? Sắt và kẽm có thể cạnh tranh hấp thu. Nhiều nguồn khuyến nghị giãn 2–4 giờ giữa viên kẽm và viên sắt nếu cả hai cần bổ sung riêng biệt (ví dụ: uống kẽm vào bữa trưa, sắt buổi sáng). Với liều thấp trong thực phẩm đa vi chất, tương tác ít khi có ý nghĩa lâm sàng, nhưng với viên bổ sung liều cao nên giãn thời gian.

Phụ nữ nên uống sắt khi nào? Sắt nên uống lúc nào đối với mẹ mang thai. Đó là thời điểm trước khi mang bầu 3 tháng là tốt nhất, hoặc ngay khi phát hiện có thai càng sớm càng tốt. Đây là thời điểm trong ngày tùy dung nạp, nhưng về mặt hấp thu buổi sáng lúc đói + kèm vitamin C là tối ưu nếu chịu được. Nếu buồn nôn, chuyển sang buổi tối với bữa nhẹ.

• Phụ nữ hành kinh: Để bù mất máu, có thể bắt đầu bổ sung sắt theo xét nghiệm và chỉ dẫn bác sĩ. Buổi sáng lúc đói vẫn là lựa chọn tốt nếu không gây khó chịu.

Sắt uống tối được không? Có thể. Tuy nhiên uống sắt tối (trước ngủ hoặc sau bữa tối) là lựa chọn hợp lý nếu không thể uống lúc đói vào buổi sáng, hay bị buồn nôn. Vấn đề là buổi tối/chiều hấp thu có thể thấp hơn so với buổi sáng, nhưng nếu điều đó giúp bạn dễ chịu và duy trì uống đều đặn thì vẫn có thể uông giờ này. Sắt nên uống lúc nào, tối hay sáng đều được. Uống tối cũng không hoàn toàn loại trừ hiệu quả nếu bệnh nhân dùng đều và đủ liều.

Bà bầu nên uống sắt trước hay sau khi ăn? Lý tưởng (về hấp thu): Trước ăn (30–60 phút) hoặc 1–2 giờ sau ăn, kèm vitamin C để tăng hấp thu.

• Thực tế (về tác dụng phụ): nhiều bà bầu bị buồn nôn khi uống lúc đói — nếu vậy, uống sau bữa (bữa nhẹ) hoặc vào buổi tối vẫn chấp nhận được để giảm buồn nôn và đảm bảo tuân thủ. Quan trọng là uống theo chỉ dẫn và theo dõi xét nghiệm máu định kỳ.

Uống sắt bao lâu thì ngưng? Nếu đang điều trị thiếu máu do sắt (IDA), thông thường điều trị bằng viên sắt kéo dài ít nhất cho đến khi hemoglobin trở về bình thường và tiếp tục thêm 3–6 tháng để nạp lại kho dự trữ (thường 6–12 tháng tổng cộng tùy hướng dẫn và kết quả xét nghiệm). Tránh ngưng ngay khi hemoglobin cải thiện mà chưa bù ferritin.

Cha mẹ có thể tham khảo chi tiết tại: Uống sắt bao lâu thì ngưng.

• Nếu là phụ nữ mang thai sẽ có nhiều chương trình khuyến nghị bổ sung trong suốt thai kỳ; việc tiếp tục sau sinh tùy chỉ định (ví dụ: nếu thiếu sắt kéo dài thì tiếp tục).
• Luôn theo dõi xét nghiệm để quyết định ngừng nên dựa vào xét nghiệm hemoglobin, ferritin và tư vấn bác sĩ. Không tự ý ngưng.

Mẹo thực tế để tối ưu hóa “Sắt nên uống lúc nào” trong gia đình:

• Nên chọn cố định một thời điểm trong ngày (ví dụ: sáng 7:00 trước ăn) để dễ nhớ. Nếu sáng không được thì chọn tối.
• Nên uống kèm vitamin C: 1 ly nước cam/chanh hoặc viên vitamin C cùng liều giúp tăng hấp thu, nếu không có thể ăn trái cây giàu C.
• Giãn với thuốc/vi chất khác: Tránh canxi/thuốc kháng axit/levothyroxine/kháng sinh tetracycline & fluoroquinolone cùng lúc; giãn ít nhất 2 giờ (thường 2–4 giờ).
• Nếu trẻ em nên dùng dạng và liều theo khuyến cáo/prescription. Tránh để viên sắt cho người lớn trong tầm với trẻ (ngộ độc sắt rất nguy hiểm).
• Nếu có tác dụng phụ mạnh, cha mẹ có thể cân nhắc uống sắt cách ngày cải thiện hấp thu và giảm tác dụng phụ. Nên tham khảo bác sĩ nếu không dung nạp tốt.

Sắt nên uống lúc nào để hấp thu tối đa canxi cho trẻ, phụ nữ mang thai, và những người thiếu sắt, thiếu máu trong nhóm nguy cơ cao rất quan trọng. Hy vọng chia sẻ trên sẽ giúp cha mẹ hiểu rõ hơn để bổ sung sắt cho con hiệu quả nhất.

Cha mẹ có thể tham khảo thêm: Imochild Feron dạng nhỏ giọt cho trẻ sơ sinh, và trẻ nhỏ.Hoặc: Imochild Lipoferon dạng bột pha sẵn cho mẹ bầu và trẻ trên 9 tuổi.

Các sản phẩm bổ sung sắt trên đều nhập khẩu từ Ý nguyên chai, chất lượng đã được kiểm định theo tiêu chuẩn Châu Âu, an toàn cho mẹ và bé.

Hãy gọi ngay 0966.058.688 để được các bác sỹ tư vấn trực tiếp. Xin cảm ơn!